آداب مصاحبه برای مصاحبه شوندگان (از دیدگاه نگارنده)

به طور کلی از نوشته‌هایی مانند «ده روش برای موفقیت»، »بیست روش برای مدیریت همسر» و … زیاد خوشم نمی‌آید. نقص بزرگ این گونه نوشته‌ها در این است که به طور عمده در مورد آن‌ها مثال نقض پیدا می‌شود و مطلق نیستند. مشکل دوم این نوشته‌ها این است که به طور عمده با توجه به تجربیات و دانش نگارنده نوشته شده است و  در مواردی می‌توان نقض آن را نیز پیدا کرد. در مورد ترجمه‌های ناقص از وب‌سایت‌ها و مجلات خارجی هم که موارد نقص ترجمه و یا عدم تطابق با فرهنگ کشور به عنوان نقاط ضعف بیش‌تر قابل طرح است.

با این حال از آن‌جا که تجربه بسیاری در مصاحبه دارم، بد ندیدم که در این نوشته به بایدها و نبایدهای مصاحبه از دیدگاه خود بپردازم. بنابراین بزرگ‌ترین کمک به این‌جانب و البته صحت سنجی این نوشته که حالت توصیه‌ای دارد، نقد آن خواهد بود.

اولین قدم شما در ورود به یک سازمان انجام مصاحبه و حتی پیش از آن تکمیل فرم‌های درخواست کار می‌باشد. در این مرحله موارد زیر را رعایت کنید.
• با مطالعه و پرس و جو در مورد سازمان و کار مطمئن شوید که این کار و سازمان مناسب و متناسب با روحیات شما است. اگر به هر قیمتی بخواهید در هر سازمانی کار کنید، اولین قدم را در خودکشی شخصیت حرفه‌ای خود برداشته‌اید.
• به همراه بردن خویشاوندان شما در هنگام مصاحبه نشان‌دهنده این است که یا شما از توانایی تصمیم‌گیری به تنهایی برخوردار نیستید و یا این‌که آن‌ها به سازمانی که شما مراجعه می‌کنید اطمینان ندارند. هر دوی این موارد بد است. اگر به سازمان مورد مراجعه (به طور عمده شرکت‌های بخش خصوصی) اطمینان ندارید، حق شما این است که در مورد آن و افراد آن‌جا تحقیق کنید. اما عدم اطمینان خود را به رخ آن‌ها نکشید. (به ندرت پیش می‌آید که فردی را که با همسر و یا پدر خود در جلسه مصاحبه حضور داشته است مورد تایید قرار دهم)
• خودتان باشید. لازم نیست که نقش یک فرد خوب و یا با سواد و یا شیک را بازی کنید تا در مصاحبه پذیرفته شوید. عمده مصاحبه کنندگان صدها و شاید هزاران مورد از مصاحبه را داشته‌اند و در شناخت افراد و باطن آن‌ها بسیار حرفه‌ای هستند. نتیجه بارز نقش بازی کردن به وجود آمدن عدم اعتماد است.
• متناسب و مناسب لباس بپوشید. شما از دوران دانشجویی فاصله گرفته‌اید و نمی‌توانید با تی‌شرت به جلسه مصاحبه بروید. پوشیدن کت و شلوار مهمانی‌هم توی ذوق می‌زند. پس بهتر است که یک لباس تا حدی رسمی و ساده داشته باشید. بهتر است که در لباس شما چیزی برای جلب توجه کردن وجود نداشته باشد و مصاحبه‌گران بیشتر به افکار و توانایی شما جذب شوند.
• آرایش خانم‌ها بستگی به عقاید آن‌ها دارد با این‌حال آرایش غلیظ و نامتعارف تاثیر مثبتی در جذب به سازمان‌هایی که شما را فقط به عنوان یک کارشناس می‌خواهند ندارد.
• از عطر و ادکلن بپرهیزید. درست است که مصاحبه شونده نباید بوی نامطبوعی داشته باشد و بعد از مسابقه فوتبال و ورزش سری هم به محل مصاحبه بزند، با این‌حال وجود عطر و ادکلن ممکن است باعث شود مصاحبه کننده دچار سردرد شود و احساس خوبی در مورد شما نداشته باشد.
• به موقع در محل مصاحبه حضور داشته باشید. اگر تخمین مناسبی از محل مصاحبه ندارید، سعی کنید تا زمان مناسب را برای رسیدن به محل آن در نظر بگیرید. اگر خیلی زود رسیدید می‌توانید خود را مشغول کنید تا حداکثر ده دقیقه قبل از مصاحبه در محل حضور داشته باشید. زود رفتن نیز نوعی بی‌نظمی محسوب می‌شود و می‌تواند اثر منفی داشته باشد. دیر رفتن که جای خود دارد.
• موبایل خود را خاموش کنید. هیچ چیزی برای یک مصاحبه شونده (حداقل خود نگارنده) بدتر از این نیست که در هنگام مصاحبه صدای “بادا بادا مبارک باد” از موبایل مصاحبه شونده پخش شود و او هم با دست پاچگی یا آن را رد کند و یا بدتر از آن شروع به صحبت کند. صدای ویبره هم چندان خوشایند نیست.
• در برخورد اول دست خود را برای مصافحه دراز نکنید. در هنگام دست دادن حواستان باشد دست شما خیس نباشد که احساس بدی را به طرف مقابل منتقل می‌کند. نه خیلی محکم و نه خیلی شل دست بدهید. یک ارتباط لمسی ساده پیام‌های زیادی برای طرف مقابل دارد.
• مراقب تکنیک‌های مصاحبه کنندگان باشید. آن‌ها اگر حرفه‌ای باشند شما را در مخمصه می‌اندازند تا میزان تنش‌پذیری شما را اندازه‌گیری کنند و یا حتی سعی می‌کنند بین حرف‌های شما تناقضات مختلف را پیدا کنند.
• خونسرد باشید. هیچ فردی تا آخر عمر خود بیکار نمی‌ماند و دلیلی وجود ندارد که جایی که برای مصاحبه رفته‌اید بهترین سازمان دنیا باشد. پس در مورد از دست دادن آن نیز جای نگرانی وجود ندارد. استرس و لرزش دست و پا شما را فرد ضعیفی نمایش می‌دهد.

• خودشیرینی نکنید و جلف نباشید! همچنین عبوس و گرفته و مدعی. بعید است کسی از این خصوصیات خوشش بیاید.
• صداقت حرفه‌ای را رعایت کنید. البته قرار نیست همه چیز را به همه کس بگویید؛ اما بی‌صداقتی، بی‌اعتمادی می‌آورد. در جلسه مصاحبه، وقتی چیزی را نمی‌دانید، اگر صریحن بگویید نمی‌دانید، ممکن است مؤثرتر باشد از این که مطالبی را به هم ببافید. معمولاً مصاحبه‌کننده می‌فهمد که در حال بافتن هستید. در نتیجه می‌فهمد که هم نمی‌دانید و هم دروغگو و خالی‌بند هستید! او ممکن است بتواند با ندانستن شما کنار بیاید؛ اما مطمئنن با بی‌صداقتی، کنار نخواهد آمد.
• هیچ‌گاه نگویید “من به این کار احتیاج دارم”. شما حتی اگر در تنگنای شدید مالی قرار دارید. گفتن این جمله باعث می‌شود که در مقابل کارفرما ضعیف و ناتوان ظاهر شوید. توجه داشته باشید که تنها دلیل شما برای کارکردن پول نیست و از طرف دیگر نیز در نظر داشته باشید همان‌گونه که شما به کار و پول احتیاج دارید کارفرما نیز به کار شما احتیاج دارد. کار کردن در یک سازمان پاسخ به یک نیاز دو طرفه است.
• در هنگام مصاحبه مراقب نشستن و زبان بدن خود باشید. نه روی میز مچاله شوید و نه خود را روی صندلی ول کنید. دستان خود را باز نگاه دارید تا مفهوم مقابله به طرف مقابل منتقل نشود. بازی کردن با خودکار، تکان دادن پا و سایر حرکت‌های غیر ارادی استرس شما را به طرف مقابل نشان خواهد داد. در مقابل، حفظ یک ارتباط چشمی مناسب با بازه‌های کوتاه بسیار کمک کننده است.
• خودکار و یا مداد و هم‌چنین یک دفتر کوچک برای یادداشت برداری به همراه داشته‌باشید.
• اگر شرایط خاصی برای آینده در نظر دارید، آن را مطرح کنید. اگر قصد دارید که در حین کار ادامه تحصیل بدهید و یا برنامه‌ای دارید که در کارکردن آینده شما تاثیر خواهد داشت بهتر است از ابتدا در مورد واکنش کارفرما در مورد آن بدانید و خود و او را در آینده به دردسر نیندازید.
• پس از آن‌که سئوالات مصاحبه مطرح شد. سئوالات و حساسیت‌های خود را مطرح کنید. این حق شما است که در مورد محل کار احتمالی آتی خود همه چیزهایی را که لازم است بدانید.
• سعی کنید در مورد مسیر شغلی و امکان رشد و پیشرفت آینده شما در سازمان اطلاعات مقتضی را به دست آوید.
• در مورد زمان اعلام نتیجه مصاحبه، اطمینان حاصل کنید. کارفرمایی که به شما می‌گوید[در آینده‌ای نامعلوم] با شما تماس خواهد گرفت، یک جایی از کارش ایراد دارد.